Veel mensen leggen een associatie tussen anorexia nervosa en orthorexia nervosa. In zekere opzichten is dit correct. Mensen met anorexia nervosa vinden zichzelf te dik en krijgen een obsessie met (voornamelijk niet) eten en afvallen.
Orthorexia nervosa is een dwangneurose om gezond te eten. In de eerste instantie klinkt dit niet zo slecht, maar helaas is dit het wel. Mensen met orthorexia nervosa hebben het gevoel dat ze hun lichaam moeten “zuiveren”. Normaal voedsel uit de supermarkt is niet goed genoeg. Alles wat ze eten moet “puur” en onbewerkt zijn, omdat hun lichaam anders vergiftigd raakt.
De term orthorexia nervosa is bedacht door Dr. Steve Bratman. Bratman is de schrijver van het boek Health Food Junkies (“Gezondheidsfreaks”). Nadat hij zich realiseerde dat hij zelf “orthorexisch” was geworden, werd hij een criticus met betrekking tot gezond eten.
De term orthorexia nervosa komt van de Griekse woorden orthos (= recht en/of juist), orexia (= eetlust) en nervosa (= van psychische aard).
Steve Bratman: “Ik leed aan een psychologische obsessie met eten. Toen ik hiermee bezig was, nam het een veel te groot deel van mijn leven in beslag. Ik had zoveel andere dingen kunnen doen. Orthorexia is anders dan anorexia. Mensen met anorexia denken dat ze dik zijn. Mensen met orthorexia weten dat ze slank zijn, maar willen “puur” zijn.”
Orthorexia nervosa in de maatschappij
In de huidige maatschappij wordt orthorexia nervosa juist aangemoedigd en er zijn talloze diëten en boeken over gezond eten te vinden. We krijgen continu te horen dat mensen nog nooit zoveel op hun kont zaten als in deze eeuw.
Overgewicht komt steeds vaker voor en kledingwinkels met een afdeling voor grote maten zijn tegenwoordig eerder de norm dan de uitzondering. Hoe kan iemand die op zijn eetpatroon let dan slecht bezig zijn?
Het grootste probleem met orthorexia nervosa is dat mensen de kwaliteit van hun voedsel direct koppelen aan de kwaliteit van hun leven. Alles moet puur en zuiver zijn. Dit houdt in dat ze vaak alleen maar biologische geteelde rauwe groenten en fruit eten.
Mensen met orthorexia nervosa eten geen vlees, omdat ze geloven dat tijdens het slachten de angst van het dier in het vlees gaat zitten. Door het vlees te consumeren nemen ze die angst en andere negatieve emoties tot zich.
Door een voedingspatroon van biologische rauwe groenten en fruit te volgen, krijgt iemand met orthorexia nervosa te weinig gevarieerd eten. Mede door het mijden van vetten kan deze stoornis ernstige vermagering tot gevolg hebben. Uiteindelijk kan dit zelfs tot de dood leiden.
Veel mensen zien de ernst niet in van deze stoornis en steunen mensen juist die gezond proberen te eten. Helaas is niet alles even gezond als het lijkt.
Charlotte Andersen (29): “Het is een enorm probleem geworden en ik denk dat er veel andere mensen zijn die hier ook mee worstelen. Eten heeft mijn leven overgenomen. Ik bracht alles in kaart wat ik at.
Ik was geobsedeerd door macro nutriënten, verdelingen, hoeveelheden en schema’s. Ik realiseerde me pas dat ik een probleem had toen ik meer aandacht besteedde aan eten dan aan mijn eigen kinderen.”
Wanneer is gezond niet gezond meer?
Orthorexia nervosa wordt ook wel “een ziekte vermomd als deugd genoemd”, omdat het op het eerste gezicht een positieve eigenschap lijkt te zijn. Wanneer is het geen deugd meer, maar een echte ziekte?
De meeste mensen zeggen hierover dat het een probleem begint te worden als je gezondheid je leven gaat overnemen. Je leeft niet om gezond te zijn, je leeft om gelukkig te zijn. Daarbij is wetenschappelijk bewezen dat mensen die zichzelf als gezond beschouwen over het algemeen gelukkiger zijn.
Helaas gaat deze vlieger niet op als gezond zijn een obsessie is geworden. Als mensen op dat punt aankomen, beginnen ze voor hun gezondheid te leven en niet meer voor het leven zelf.
Andersen: “Ik kon niet in restaurants eten of bij vrienden thuis, omdat ik bang was dat ik gedwongen zou worden om “onzuiver” voedsel te moeten eten. Ik was bang dat ik kanker zou krijgen als ik iets verkeerds at.”
Kate Finn: orthorexia-patiënt
Kate Finn is een van de vele mensen met orthorexia. Nadat zij naar Californië verhuisd was en enkele diëten uitprobeerden, zoals een dieet bestaande uit rauw eten, ontwikkelde ze orthorexia.
Erin Finn (zus van Kate Finn): “Ze was zo geobsedeerd bezig om haar lichaam te reinigen van gifstoffen dat het haar levensdoel is geworden.”
Kate, op zoek naar een manier om “puur” te worden, schrapte langzaam meer en meer van haar dieetlijst. Haar uiterlijk verwelkte. Ze begon te vermageren en er ouder uit te zien. Mensen begonnen te staren. Kate leidde absoluut niet aan anorexia. Hoewel ze wist dat ze ondergewicht had, voelde ze zich nooit dik. Ze wilde ook wel eten, maar alleen als dit eten “puur” was.
Het duurde een tijdje, maar uiteindelijk stemde Kate ermee in om naar het ziekenhuis gebracht te worden. Toen haar nicht langskwam om haar op te halen, was het echter al te laat. Kate werd dood in haar huis aangetroffen op 37-jarige leeftijd. Uit haar dagboek bleek dat Kate naar verschillende voedsel “goeroes” luisterde, waaronder de bekende Viktoras Kulvinskas.
Toen dit verhaal Viktoras bereikte, zei hij hierover: “Ik kom in de dagboeken van zoveel mensen voor die kanker, astma of diabetes overwonnen hebben. Mijn compassie reikte ook uit naar Kate en zij volgde de weg. Uiteindelijk heeft ze zichzelf ontdaan van alle gifstoffen en is ze verdergegaan in een andere incarnatie.”